خطرات سی تی آنژیوگرافی

بررسی کامل عوارض و اقدامات پیشگیرانه

مقدمه

سی تی آنژیوگرافی (CTA) یکی از روش‌های پیشرفته تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی دقیق عروق خونی استفاده می‌شود. این روش با کمک اشعه ایکس و تزریق ماده حاجب یددار، تصاویری با وضوح بالا از عروق بدن ارائه می‌دهد. سی تی آنژیوگرافی در تشخیص بیماری‌هایی مانند تنگی عروق کرونر، آنوریسم، آمبولی ریه و سایر اختلالات عروقی نقش حیاتی دارد.

با وجود دقت بالای این روش، CTA ممکن است خطرات و عوارضی نیز به همراه داشته باشد. مهم‌ترین این عوارض شامل واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب، آسیب کلیوی و قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس است. در این مقاله از سایت دکتر مهرداد طاهریون (متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان)، به بررسی دقیق این خطرات، عوامل مؤثر بر آنها و راهکارهای کاهش ریسک می‌پردازیم.

۱. واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب یددار

در سی تی آنژیوگرافی، یک ماده حاجب یددار به صورت وریدی تزریق می‌شود تا کنتراست تصاویر افزایش یابد و عروق به وضوح دیده شوند. برخی افراد ممکن است نسبت به این ماده واکنش‌های آلرژیک نشان دهند که شدت آن‌ها از خفیف تا شدید متغیر است.

علائم واکنش آلرژیک

واکنش‌های خفیف:

خارش، قرمزی و کهیر

احساس گرما و طعم فلزی در دهان

تهوع خفیف

واکنش‌های متوسط:

تورم صورت، زبان یا گلو

سرگیجه و افت فشار خون

تنگی نفس ملایم

واکنش‌های شدید (آنافیلاکسی):

تنگی نفس شدید

افت شدید فشار خون

شوک آنافیلاکتیک (یک وضعیت اضطراری که نیاز به مراقبت فوری دارد)

عوامل خطر واکنش آلرژیک

• سابقه آلرژی به ماده حاجب
• سابقه آسم یا بیماری‌های آلرژیک
• سابقه واکنش‌های شدید دارویی

چگونه خطر واکنش آلرژیک را کاهش دهیم؟

اگر سابقه آلرژی به ماده حاجب دارید، حتماً قبل از انجام آزمایش به پزشک اطلاع دهید.
در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای پیشگیرانه مانند آنتی‌هیستامین‌ها یا کورتیکواستروئیدها را قبل از تزریق ماده حاجب تجویز کند.
در صورت بروز واکنش شدید در گذشته، ممکن است پزشک MRI آنژیوگرافی (که نیاز به ماده حاجب یددار ندارد) را جایگزین کند.

۲. آسیب کلیوی ناشی از ماده حاجب (نفروپاتی ناشی از ماده حاجب – CIN)

ماده حاجب یددار می‌تواند بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر منفی بگذارد، به‌خصوص در افرادی که مشکلات کلیوی دارند. این عارضه به عنوان نفروپاتی ناشی از ماده حاجب (CIN – Contrast-Induced Nephropathy) شناخته می‌شود.

علائم آسیب کلیوهی پس از سی تی آنژیوگرافی

کاهش حجم ادرار

افزایش سطح کراتینین و اوره خون

احساس خستگی و ضعف

عوامل خطر آسیب کلیوی

بیماری مزمن کلیوی (CKD)

دیابت (به‌ویژه در افراد دارای مشکلات کلیوی)

سن بالا (بالای ۶۵ سال)

کم‌آبی بدن قبل از انجام آزمایش

مصرف داروهای آسیب‌زننده به کلیه (مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی NSAIDs)

چگونه خطر آسیب کلیوی را کاهش دهیم؟

نوشیدن مایعات کافی قبل و بعد از انجام آزمایش برای دفع سریع‌تر ماده حاجب.
در صورت داشتن بیماری کلیوی، پزشک ممکن است دوز ماده حاجب را کاهش دهد یا از روش‌های جایگزین مانند سونوگرافی داپلر یا MRI آنژیوگرافی استفاده کند.
پزشک ممکن است بیکربنات سدیم یا استیل‌سیستئین تجویز کند تا خطر آسیب کلیوی کاهش یابد.

۳. قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس و خطرات مرتبط

سی تی آنژیوگرافی از اشعه ایکس برای تصویربرداری استفاده می‌کند که می‌تواند منجر به دریافت دوزی از تابش یونیزان شود.

خطرات مرتبط با اشعه

افزایش احتمال آسیب به DNA سلولی (در صورت انجام پرتودرمانی‌های مکرر)

افزایش ریسک سرطان در درازمدت (البته این خطر در موارد کم‌تکرار ناچیز است)

اثرات مخرب‌تر بر کودکان و زنان باردار

چگونه می‌توان خطر اشعه را کاهش داد؟

انجام سی تی آنژیوگرافی فقط در موارد ضروری و پرهیز از تکرار بی‌مورد آن.
استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری با دوز پایین اشعه (در مراکز پیشرفته).
در زنان باردار، در صورت امکان از روش‌های جایگزین مانند MRI یا سونوگرافی استفاده شود.

۴. مشکلات ناشی از تزریق ماده حاجب

برای تزریق ماده حاجب، یک سوزن یا کاتتر وریدی وارد رگ شما می‌شود. این امر ممکن است با برخی مشکلات همراه باشد:

کبودی یا خونریزی در محل تزریق

ایجاد لخته خون در ورید

نشت ماده حاجب به بافت‌های اطراف که می‌تواند باعث التهاب و درد شود.

چگونه این مشکلات را کاهش دهیم؟

✔️ استفاده از تکنیک‌های استریل و تجهیزات استاندارد توسط پرسنل پزشکی مجرب.
✔️ در صورت بروز تورم، درد شدید یا تغییر رنگ پوست در محل تزریق، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

۵. عوارض احتمالی در زنان باردار و شیرده

بارداری

سی تی آنژیوگرافی برای زنان باردار توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط اضطراری، زیرا اشعه ایکس ممکن است به جنین آسیب برساند.

شیردهی

ماده حاجب ممکن است مقدار کمی به شیر مادر منتقل شود، اما معمولاً بی‌ضرر است. با این حال، برخی پزشکان توصیه می‌کنند که مادران تا ۲۴ ساعت پس از سی تی آنژیوگرافی از شیردهی خودداری کنند.

جمع‌بندی: آیا خطرات سی تی آنژیوگرافی نگران‌کننده است؟

سی تی آنژیوگرافی یک ابزار تشخیصی بسیار دقیق و مفید است که در بسیاری از موارد می‌تواند جان بیماران را نجات دهد. اما مانند هر روش پزشکی، دارای خطراتی نیز هست که با رعایت نکات ایمنی می‌توان آن‌ها را کاهش داد.

نکات کلیدی برای کاهش خطرات:

اطلاع دادن به پزشک درباره آلرژی‌ها، بیماری‌های کلیوی و بارداری.
نوشیدن مایعات کافی برای کمک به دفع ماده حاجب.
انجام سی تی آنژیوگرافی فقط در صورت لزوم و اجتناب از تکرار غیرضروری آزمایش.
بررسی عملکرد کلیه‌ها قبل از تزریق ماده حاجب.
در نظر گرفتن روش‌های جایگزین مانند MRI آنژیوگرافی در صورت امکان.

اگر پزشک شما انجام این آزمایش را توصیه کرده است، بهتر است در مورد فواید و خطرات آن مشورت کنید و در صورت داشتن هرگونه نگرانی، اطلاعات کامل را از پزشک خود دریافت نمایید.

لینک های کاربردی:

متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان / تماس با دکتر مهرداد طاهریون

دکتر مهرداد طاهریون متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24
متخصص قلب اصفهان در دکتراف _ درمان واریس اصفهان در دکتراف
درمان واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24

کانال آپارات دکتر مهرداد طاهریون را دنبال کنید

اینستاگرام دکتر مهرداد طاهریون (بهترین متخصص واریس اصفهان – متخصص قلب اصفهان) را دنبال کنید.