علل، علائم، تشخیص و درمان
مقدمه
قلب انسان دارای چهار دریچه اصلی است که نقش حیاتی در عملکرد صحیح سیستم گردش خون دارند. این دریچه‌ها شامل دریچه‌های میترال، آئورت، سه‌لتی (تری‌کاسپید) و ریوی (پولمونری) هستند. هر دریچه با باز و بسته شدن در زمان مناسب، جریان خون را به شکل یک‌طرفه در قلب و بدن هدایت می‌کند. بیماری دریچه قلب زمانی رخ می‌دهد که یکی یا چند دریچه قلب به درستی باز یا بسته نشود. این اختلال می‌تواند باعث نارسایی در پمپاژ خون، بازگشت خون (رگورژیتاسیون) یا تنگی جریان خون (استنوز) شود. در این مقاله از سایت دکتر مهرداد طاهریون (متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان)، به بررسی دقیق علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری خواهیم پرداخت.
آناتومی و عملکرد دریچه‌های قلب
قلب دارای چهار حفره اصلی است: دهلیز راست، دهلیز چپ، بطن راست و بطن چپ. خون از طریق این حفره‌ها با کمک دریچه‌ها به شکل زیر عبور می‌کند:
- دریچه سه‌لتی (تری‌کاسپید): بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد و از بازگشت خون از بطن راست به دهلیز راست جلوگیری می‌کند.
- دریچه پولمونری: بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد و مانع از بازگشت خون از ریه‌ها به بطن راست می‌شود.
- دریچه میترال: بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد و از بازگشت خون از بطن چپ به دهلیز چپ جلوگیری می‌کند.
- دریچه آئورت: بین بطن چپ و آئورت قرار دارد و از بازگشت خون از آئورت به بطن چپ جلوگیری می‌کند.
انواع بیماری‌های دریچه قلب
- تنگی دریچه (استنوزیس)
در این حالت، دریچه به درستی باز نمی‌شود و باعث کاهش جریان خون از طریق قلب می‌شود. این وضعیت باعث افزایش بار کاری قلب و ضخیم شدن دیواره بطن‌ها می‌شود.
تنگی دریچه آئورت: شایع‌ترین شکل تنگی است که معمولاً به دلیل رسوب کلسیم یا نقص مادرزادی رخ می‌دهد.
تنگی دریچه میترال: معمولاً ناشی از تب روماتیسمی است.
تنگی دریچه پولمونری و سه‌لتی: نادرتر هستند و معمولاً به دلیل مشکلات مادرزادی رخ می‌دهند.
- نارسایی دریچه (رگورژیتاسیون یا اینسافیشنسی)
در این وضعیت، دریچه به‌طور کامل بسته نمی‌شود و خون به عقب بازمی‌گردد.
نارسایی دریچه میترال: شایع‌ترین نوع نارسایی است که باعث بازگشت خون از بطن چپ به دهلیز چپ می‌شود.
نارسایی دریچه آئورت: باعث بازگشت خون از آئورت به بطن چپ می‌شود.
نارسایی دریچه سه‌لتی و پولمونری کمتر شایع هستند.
- افتادگی دریچه (پرولاپس)
در این وضعیت، دریچه به شکل غیرطبیعی به سمت عقب خم می‌شود.
پرولاپس دریچه میترال: شایع‌ترین نوع است که اغلب به دلیل نارسایی در ساختار بافت‌های دریچه‌ای رخ می‌دهد.
علل بیماری دریچه قلب
🔸 نقایص مادرزادی
برخی افراد با مشکلات ساختاری در دریچه‌های قلب متولد می‌شوند. این مشکلات ممکن است شامل دریچه‌های اضافی یا تنگی مادرزادی باشند.
🔸 تب روماتیسمی
عفونت استرپتوکوکی درمان‌نشده می‌تواند به التهاب و آسیب به دریچه‌های قلب منجر شود.
🔸 کلسیم‌گذاری (کلسیفیکاسیون)
افزایش سن می‌تواند باعث رسوب کلسیم در دریچه‌ها شود که باعث سخت شدن و کاهش انعطاف‌پذیری آن‌ها می‌شود.
🔸 اندوکاردیت عفونی
عفونت باکتریایی می‌تواند باعث تخریب بافت دریچه‌ها شود.
🔸 بیماری‌های بافت همبند
مانند سندرم مارفان و لوپوس که به دریچه‌های قلب آسیب می‌زنند.
علائم بیماری دریچه قلب
علائم بسته به شدت بیماری متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تنگی نفس (به‌ویژه هنگام فعالیت یا دراز کشیدن)
خستگی مفرط
تورم پاها و مچ‌ها
تپش قلب (آریتمی)
درد یا فشار در قفسه سینه
سرگیجه یا غش
سوفل قلبی (صدای غیرطبیعی هنگام معاینه با گوشی پزشکی)
تشخیص بیماری دریچه قلب
🔹 معاینه فیزیکی
پزشک با شنیدن صداهای غیرطبیعی (سوفل) به وجود مشکلات در دریچه‌ها مشکوک می‌شود.
🔹 اکوکاردیوگرافی
روش اصلی تشخیصی است که عملکرد و ساختار دریچه‌ها را به‌طور دقیق ارزیابی می‌کند.
🔹 نوار قلب (ECG)
بی‌نظمی در ریتم قلب و استرس ناشی از بیماری دریچه‌ای را نشان می‌دهد.
🔹 تصویربرداری MRI یا سی‌تی‌اسکن
برای ارزیابی دقیق ساختار قلب و شریان‌ها به کار می‌رود.
درمان بیماری دریچه قلب
- درمان دارویی
داروهای دیورتیک: برای کاهش بار کاری قلب
بتابلوکرها و مسدودکننده‌های کانال کلسیم: برای کنترل ضربان قلب
داروهای ضد انعقاد: برای جلوگیری از لخته شدن خون
- درمان مداخله‌ای و جراحی
بالون والوولوپلاستی: باز کردن دریچه‌های تنگ‌شده با بالون
ترمیم دریچه: ترمیم دریچه آسیب‌دیده
تعویض دریچه: با دریچه‌های مکانیکی یا بیولوژیکی
- درمان سبک زندگی
ورزش منظم (تحت نظر پزشک)
کاهش مصرف نمک
کنترل فشار خون و کلسترول
ترک سیگار و الکل
عوارض بیماری دریچه قلب
نارسایی قلبی
آریتمی (بی‌نظمی ضربان قلب)
سکته مغزی
عفونت دریچه‌ها (اندوکاردیت)
نتیجه‌گیری
بیماری دریچه قلب یک مشکل جدی اما قابل درمان است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. تغییر سبک زندگی، مصرف داروهای مناسب و در موارد پیشرفته، مداخلات جراحی، به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی می‌کند.
لینک های کاربردی:
متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان / تماس با دکتر مهرداد طاهریون
دکتر مهرداد طاهریون متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24
متخصص قلب اصفهان در دکتراف _ درمان واریس اصفهان در دکتراف
درمان واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24
کانال آپارات دکتر مهرداد طاهریون را دنبال کنید
اینستاگرام دکتر مهرداد طاهریون (بهترین متخصص واریس اصفهان – متخصص قلب اصفهان) را دنبال کنید.