بررسی کامل روش‌ها و کاربردها
مقدمه
اکوکاردیوگرافی (Echocardiography) یکی از ابزارهای مهم تصویربرداری غیرتهاجمی قلب است که از امواج فراصوت (اولتراسوند) برای تولید تصاویری دقیق از ساختارها و عملکرد قلب استفاده می‌کند. این روش اطلاعات ارزشمندی در مورد اندازه، شکل، عملکرد حفره‌های قلب، وضعیت دریچه‌ها، و جریان خون درون قلب فراهم می‌کند.
اکوکاردیوگرافی به عنوان یک ابزار تشخیصی، در ارزیابی بیماری‌های مادرزادی قلب، بیماری‌های دریچه‌ای، نارسایی قلبی، بیماری‌های عروق کرونر (CAD)، و کاردیومیوپاتی‌ها اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از سایت دکتر مهرداد طاهریون (متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان)، انواع مختلف اکوکاردیوگرافی، نحوه انجام، مزایا، محدودیت‌ها و موارد استفاده بالینی آن‌ها را به‌طور جامع بررسی می‌کنیم.
۱. اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک (TTE)
تعریف و نحوه انجام
اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک (Transthoracic Echocardiography – TTE) رایج‌ترین و کم‌تهاجمی‌ترین روش اکوکاردیوگرافی است. در این روش، پروب (مبدل امواج فراصوت) بر روی سطح قفسه سینه (معمولاً ناحیه جلوی قلب) قرار داده می‌شود. امواج فراصوت از طریق دیواره قفسه سینه به قلب ارسال شده و بازتاب آن‌ها توسط پروب دریافت و به تصویر تبدیل می‌شود.
مراحل انجام TTE
بیمار به پشت (یا در برخی موارد به پهلو) دراز می‌کشد.
ژل مخصوص روی قفسه سینه اعمال می‌شود تا انتقال امواج فراصوت بهبود یابد.
پروب بر روی قفسه سینه قرار داده شده و تکنسین امواج فراصوت را به سمت قلب هدایت می‌کند.
تصاویر زنده و متحرک از ساختار قلب روی مانیتور ظاهر می‌شود.
مزایا
روش غیرتهاجمی
بدون درد و عوارض جانبی
در دسترس و مقرون‌به‌صرفه
مناسب برای ارزیابی اولیه وضعیت قلب
محدودیت‌ها
کیفیت تصویر ممکن است به دلیل حضور هوا در ریه‌ها یا چاقی بیمار کاهش یابد.
دیدن دقیق قسمت‌های خلفی قلب ممکن است دشوار باشد.
کاربردها
بررسی اندازه و عملکرد بطن‌ها
ارزیابی عملکرد دریچه‌ها
تشخیص تجمع مایع اطراف قلب (پریکارد)
شناسایی لخته‌های داخل قلب
۲. اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژیال (TEE)
تعریف و نحوه انجام
اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژیال (Transesophageal Echocardiography – TEE) روشی دقیق‌تر از TTE است که در آن پروب از طریق دهان وارد مری (ازوفاگوس) می‌شود. از آنجا که مری در نزدیکی قلب قرار دارد، تصاویر باکیفیت‌تری به‌ویژه از قسمت‌های خلفی قلب به دست می‌آید.
مراحل انجام TEE
بیمار به صورت ناشتا (حداقل ۶ ساعت) آماده می‌شود.
گلو با اسپری بی‌حسی آماده‌سازی شده و داروی آرام‌بخش تزریق می‌شود.
پروب از طریق دهان به آرامی وارد مری شده و تا نزدیکی قلب هدایت می‌شود.
تصاویر واضح و دقیق از ساختار قلب به‌دست می‌آید.
مزایا
ارائه تصاویر با وضوح بالا
امکان مشاهده دقیق‌تر ساختارهای خلفی قلب (مانند دهلیز چپ)
امکان ارزیابی جزئیات دریچه‌های قلبی و پروتزها
محدودیت‌ها
روش نیمه‌تهاجمی (نیاز به آرام‌بخشی و آمادگی)
خطر آسیب مری (بسیار نادر)
ممکن است برای بیماران با مشکلات بلع یا اختلالات مری دشوار باشد
کاربردها
بررسی دقیق لخته‌ها در دهلیز چپ (به‌ویژه در فیبریلاسیون دهلیزی)
ارزیابی عفونت‌های قلبی (اندوکاردیت)
بررسی عملکرد دریچه‌های مصنوعی
بررسی نقص‌های مادرزادی قلب (مانند سوراخ‌های بین دهلیزی)
۳. اکوکاردیوگرافی استرس
تعریف و نحوه انجام
اکوکاردیوگرافی استرس (Stress Echocardiography) برای ارزیابی عملکرد قلب در شرایط استرس (فعالیت بدنی یا تزریق دارو) استفاده می‌شود. این روش کمک می‌کند تا عملکرد قلب تحت بار کاری بالا بررسی شود.
انواع اکوکاردیوگرافی استرس
🔹 اکوکاردیوگرافی استرس با ورزش: بیمار روی تردمیل یا دوچرخه ورزش می‌کند و تصاویر اکو قبل، حین و بعد از ورزش ثبت می‌شود.
🔹 اکوکاردیوگرافی استرس فارماکولوژیک: در صورتی که بیمار قادر به ورزش نباشد، داروهایی (مانند دوبوتامین) تزریق می‌شود تا قلب را به وضعیت استرس وارد کند.
مراحل انجام
بیمار به دستگاه ECG متصل شده و علائم حیاتی ثبت می‌شود.
اکوکاردیوگرافی اولیه (در حالت استراحت) انجام می‌شود.
بیمار شروع به ورزش کرده یا داروی استرس‌زا تزریق می‌شود.
اکوکاردیوگرافی حین و بعد از استرس انجام شده و عملکرد قلب مقایسه می‌شود.
مزایا
ارزیابی بیماری عروق کرونر (CAD)
ارزیابی عملکرد قلب بعد از سکته قلبی
بررسی عملکرد بطن‌ها در شرایط استرس
محدودیت‌ها
ورزش شدید ممکن است برای برخی بیماران خطرناک باشد.
در اکوکاردیوگرافی فارماکولوژیک، احتمال عوارض جانبی دارو وجود دارد.
کاربردها
تشخیص بیماری‌های عروق کرونر
ارزیابی عملکرد عضله قلب بعد از حمله قلبی
بررسی اثر داروها یا درمان‌های قلبی
۴. اکوکاردیوگرافی داپلر
تعریف و نحوه انجام
اکوکاردیوگرافی داپلر (Doppler Echocardiography) از امواج فراصوت برای اندازه‌گیری سرعت و جهت جریان خون در قلب استفاده می‌کند. این روش کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های مربوط به جریان خون، انسدادها یا نشتی‌های دریچه‌ای تشخیص داده شوند.
مزایا
ارزیابی دقیق سرعت و جهت جریان خون
کمک به تشخیص بیماری‌های دریچه‌ای
محدودیت‌ها
وابسته به زاویه پرتو با جریان خون
کاربردها
تشخیص تنگی یا نارسایی دریچه‌ها
ارزیابی فشار ریوی
بررسی شنت‌های قلبی
نتیجه‌گیری
هر نوع اکوکاردیوگرافی کاربرد خاص خود را دارد. TTE به‌عنوان روش اولیه، سریع و غیرتهاجمی استفاده می‌شود. TEE به دلیل وضوح بالاتر، برای ارزیابی دقیق‌تر ساختارهای داخلی قلب کاربرد دارد. اکوکاردیوگرافی استرس برای ارزیابی عملکرد قلب در شرایط استرس اهمیت دارد. اکوکاردیوگرافی داپلر اطلاعات ارزشمندی درباره جریان خون فراهم می‌کند. انتخاب نوع اکوکاردیوگرافی به وضعیت بالینی بیمار، سابقه پزشکی و هدف از انجام آزمایش بستگی دارد.
لینک های کاربردی:
متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان / تماس با دکتر مهرداد طاهریون
دکتر مهرداد طاهریون متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24
متخصص قلب اصفهان در دکتراف _ درمان واریس اصفهان در دکتراف
درمان واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24
کانال آپارات دکتر مهرداد طاهریون را دنبال کنید
اینستاگرام دکتر مهرداد طاهریون (بهترین متخصص واریس اصفهان – متخصص قلب اصفهان) را دنبال کنید.