مروری جامع
مقدمه
نارسایی قلبی (Heart Failure – HF) وضعیتی بالینی است که در آن قلب قادر به پمپاژ مؤثر خون برای تأمین نیازهای متابولیکی بدن نیست. این بیماری به عنوان یکی از مشکلات عمده سلامت عمومی در سراسر جهان شناخته می‌شود و شیوع آن به دلیل افزایش امید به زندگی، بهبود درمان بیماری‌های حاد قلبی و افزایش عوامل خطر (مانند دیابت، فشار خون بالا و چاقی) در حال افزایش است. معمولاً نتیجه آسیب به عضله قلب (میوکارد) به دلیل بیماری عروق کرونر (CAD)، فشار خون بالا یا کاردیومیوپاتی است. این بیماری می‌تواند به‌تدریج یا به‌صورت ناگهانی بروز کند و باعث تجمع مایعات در ریه‌ها (ادم ریوی)، نارسایی کلیوی و کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها شود.
در این مقاله از سایت دکتر مهرداد طاهریون (متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان)، به بررسی جامع علل، انواع، علائم، مکانیسم‌های بیماری‌زایی، روش‌های تشخیص، درمان و راهکارهای پیشگیری از نارسایی قلبی پرداخته می‌شود.
۱. فیزیولوژی قلب و مکانیسم عملکرد طبیعی آن
قلب انسان یک پمپ عضلانی است که از چهار حفره تشکیل شده است:
دهلیز راست و چپ
بطن راست و چپ
چرخه قلبی
۱. دهلیزها، خون را از ریه‌ها (دهلیز چپ) و بدن (دهلیز راست) دریافت می‌کنند.
2.خون از دهلیزها به بطن‌ها پمپاژ می‌شود.
3.بطن راست خون کم‌اکسیژن را به ریه‌ها ارسال می‌کند.
4.بطن چپ خون غنی از اکسیژن را به سراسر بدن ارسال می‌کند.
این فرایند با انقباض و استراحت هماهنگ قلب (سیستول و دیاستول) انجام می‌شود.
۲. انواع نارسایی قلبی
۲.۱. نارسایی قلبی با کاهش قدرت انقباضی (HFrEF)
این نوع زمانی رخ می‌دهد که عضله قلب ضعیف شده و نمی‌تواند به‌طور مؤثر منقبض شود.
کسر تخلیه (EF) در این بیماران کمتر از ۴۰٪ است.
شایع‌ترین علت آن بیماری عروق کرونر و انفارکتوس میوکارد است.
۲.۲. نارسایی قلبی با حفظ قدرت انقباضی (HFpEF)
در این حالت، انقباض قلب طبیعی است، اما عضله قلب سفت شده و نمی‌تواند به‌درستی پر شود.
کسر تخلیه معمولاً بیشتر از ۵۰٪ است.
شایع‌ترین علت آن فشار خون بالا، دیابت و افزایش سن است.
۲.۳. نارسایی قلبی راست و چپ
- نارسایی قلبی چپ: باعث احتباس مایع در ریه‌ها و تنگی نفس می‌شود.
- نارسایی قلبی راست: باعث تجمع مایعات در اندام‌ها، شکم و کبد می‌شود.
۲.۴. نارسایی قلبی مزمن و حاد
- نارسایی مزمن: به‌تدریج با گذشت زمان پیشرفت می‌کند.
- نارسایی حاد: به‌طور ناگهانی بروز می‌کند (مانند بعد از سکته قلبی).
۳. علت‌شناسی نارسایی قلبی
۳.۱. بیماری عروق کرونر (CAD)
انسداد شریان‌های کرونری باعث کاهش خون‌رسانی به عضله قلب و آسیب به آن می‌شود.
۳.۲. فشار خون بالا (Hypertension)
افزایش مزمن فشار خون باعث ضخیم شدن عضله قلب و کاهش عملکرد آن می‌شود.
۳.۳. کاردیومیوپاتی
آسیب اولیه به عضله قلب به دلیل علل ژنتیکی، ویروسی یا الکلی.
۳.۴. بیماری‌های دریچه‌ای
نارسایی یا تنگی دریچه‌های قلب باعث افزایش بار کاری قلب می‌شود.
۳.۵. آریتمی (بی‌نظمی ضربان قلب)
ریتم غیرطبیعی باعث کاهش برون‌ده قلبی می‌شود.
۴. علائم نارسایی قلبی
علائم بسته به شدت بیماری متفاوت است:
تنگی نفس: به‌ویژه هنگام فعالیت یا خوابیدن به پشت
ادم (تورم): در پاها، مچ پا، شکم
خستگی مفرط: ناشی از کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها
کاهش اشتها: به دلیل احتباس مایعات در دستگاه گوارش
کاهش سطح هوشیاری: ناشی از کاهش خون‌رسانی به مغز
ضربان قلب نامنظم: به دلیل آریتمی
۵. مکانیسم‌های بیماری‌زایی
فعال شدن سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون (RAAS): باعث افزایش فشار خون و احتباس سدیم
فعال شدن سیستم سمپاتیک: افزایش ضربان قلب و انقباض عروقی
بازسازی قلب (Remodeling): هیپرتروفی و سفت شدن دیواره قلب
۶. روش‌های تشخیصی
۶.۱. آزمایش‌های خون
پپتید ناتریورتیک مغزی (BNP): نشانگر نارسایی قلبی
کراتینین و الکترولیت‌ها: برای ارزیابی عملکرد کلیه
۶.۲. تصویربرداری
اکوکاردیوگرافی: برای بررسی عملکرد و کسر تخلیه
MRI قلب: برای ارزیابی ساختار قلب
آنژیوگرافی کرونری: برای بررسی انسداد عروق
۶.۳. تست‌های عملکردی
تست ورزش: برای ارزیابی عملکرد قلب هنگام فعالیت
۷. درمان نارسایی قلبی
۷.۱. دارودرمانی
مهارکننده‌های ACE: کاهش فشار خون و کاهش بار قلب
بتابلوکرها: کاهش ضربان قلب و افزایش بازده قلب
دیورتیک‌ها: کاهش احتباس مایعات
آنتاگونیست آلدوسترون: کاهش فشار خون
۷.۲. مداخله جراحی
کاردیوورتر دفیبریلاتور (ICD): اصلاح آریتمی
پیوند قلب: در بیماران مقاوم به درمان
۸. پیشگیری از نارسایی قلبی
کنترل فشار خون و دیابت
رژیم غذایی سالم
فعالیت بدنی منظم
ترک سیگار
کاهش استرس
۹. نتیجه‌گیری
نارسایی قلبی بیماری شایع و ناتوان‌کننده‌ای است که با مدیریت دقیق عوامل خطر، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، قابل کنترل است. توجه به تغییر سبک زندگی و استفاده از درمان‌های دارویی و جراحی، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.
لینک های کاربردی:
متخصص واریس اصفهان _ متخصص قلب اصفهان / تماس با دکتر مهرداد طاهریون
دکتر مهرداد طاهریون متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24
متخصص قلب اصفهان در دکتراف _ درمان واریس اصفهان در دکتراف
درمان واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص واریس اصفهان در کلینیک 24 _ بهترین متخصص قلب اصفهان در کلینیک 24
کانال آپارات دکتر مهرداد طاهریون را دنبال کنید
اینستاگرام دکتر مهرداد طاهریون (بهترین متخصص واریس اصفهان – متخصص قلب اصفهان) را دنبال کنید.