چه تفاوتی میان جراحی بایپس عروق کرونری و آنژیوپلاستی وجود دارد ؟
بیماری عروق کرونری در اثر سخت‌شدگی (آترواسکلروز) عروق کرونری روی سطح قلب به وجود می‌آید. در حالت طبیعی، رگ‌ها هموار و انعطاف‌پذیرند و به راحتی اجازه عبور خون در فشارهای مختلف را می‌دهند اما در مواردی مانند تجمع چربی یا پلاک ممکن است این عروق به طور نسبی یا کامل مسدود شده و جریان خون در آن‌ها دچار اختلال شود.
این بیماری که اصطلاحاً به آن آنژین می‌گویند با علائم بالینی همراه است که از جمله این علائم می‌توان به درد و ناراحتی در قفسه سینه، بازوها و ناحیه تحتانی چانه اشاره نمود. برای برطرف نمودن این اختلال و گشودن رگ‌ها چنانچه تغییر سبک زندگی (رژیم غذایی، ترک سیگار و …) و درمان‌های رایج دارویی پاسخگو نباشند، از یکی از دو روش درمانی جراحی زیر استفاده می‌شود.
جراحی بایپس عروق کرونری
این جراحی ممکن است به دو روش تهاجمی و کم‌تهاجمی انجام شود. در روش‌های قدیمی‌تر و تهاجمی‌تر، با باز کردن کامل قفسه سینه، تپش قلب متوقف می‌شود و پمپاژ خون با استفاده از پمپ قلبی-ریوی انجام می‌گیرد.
اما در روش‌های نوین‌تر که کم‌تهاجمی‌اند شکاف‌های کوچکی در فضای بین دنده‌ای ایجاد شده، جراحی از طریق این شکاف‌ها انجام می‌گیرد و نیازی به توقف تپش قلب نمی‌باشد؛ این روش اصطلاحاً جراحی بدون پمپ (Off-pump) نام دارد.
در هر دو روش جراحی بایپس، جراح یک رگ سالم (شریان یا ورید) را از پا، قفسه سینه یا بازوها بر می‌دارد و مسیر ثانویه‌ای برای خونرسانی به آئورت فراهم می‌سازد که به عنوان جایگزینی برای مسیر مسدود شده عمل می‌کند. معمولاً حدود 10 % بیماران مبتلا به انسداد عروق کرونری نیاز به انجام این جراحی دارند.
آنژیوپلاستی
این نوع جراحی معمولاً پس از روش تشخیصی آنژیوگرافی انجام می‌گیرد. در آنژیوگرافی یک کتتر (نوعی سیم مخصوص) از پا به سمت قلب فرستاده می‌شود و با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری، ناحیه گرفتگی رگ مشخص می‌گردد.
در آنژیوپلاستی همان کتتر که برای تشخیص استفاده شده بود به همراه یک بالون به سمت ناحیه گرفتگی فرستاده می‌شود. این بالون در محل گرفتگی باز شده، پلاک‌های موجود در مسیر را به دیواره رگ می‌فشرد، چند دقیقه آنجا باقی می‌ماند و مسیر را باز می‌کند، سپس برداشته می‌شود. از آنجا که بعد از بالون زدن همچنان امکان تنگ‌شدگی و انسداد عروق وجود دارد، ممکن است یک فنر (استنت) به همراه کاتتر و بالون به محل انسداد فرستاده شود.
هنگامی که بالون باز می‌شود، استنت به دیواره چسبیده و آن را باز نگه می‌دارد. سپس بالون و کتتر از محل برداشته می‌شوند اما استنت در همان ناحیه باقی می‌ماند تا مانع از بسته شدن مجدد رگ گردد. این درمان برای حدود یک سوم مبتلایان به انسداد عروق پاسخگو است. علاوه بر این، در روش‌های نوینی که تحت عنوان آترکتومی طی سال‌های اخیر معرفی شده‌اند به جای فشردن پلاک‌ها به دیواره رگ سعی می‌شود که پلاک‌ها به طور کامل از بین بروند.
در این روش‌ها ممکن است به همراه کتتر یک پروب اشعه لیزر یا یک چرخنده مکانیکی کوچک به محل گرفتگی فرستاده شود تا با تابش لیزر یا برخورد فیزیکی به پلاک‌ها، آن‌ها را سوزانده یا تکه تکه کرده و از بین ببرد.
انتخاب بین دو روش بایپس و آنژیوپلاستی بر اساس تشخیص جراح، ترجیح بیمار و نیز شرایط فیزیکی بیمار اعم از تعداد عروق مسدود، محل انسداد و سوابق بیماری انجام می‌گیرد.
یکی از اساتید دانشکده پزشکی دانشگاه دوک در ایالات متحده آمریکا عنوان کرده است که بسیاری از بیماران و پزشکان، روش آنژیوپلاستی را ترجیح می‌دهند چون عملِ ساده‌تر و سریع‌تری است، حدود دو ساعت طول می‌کشد، تقریباً بدون درد است و بیمار می‌تواند طی چند روز به زندگی عادی خود بازگردد. اما از سوی دیگر باید توجه داشت که معمولاً اثر بایپس برای مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند و علائم آنژین صدری را بیشتر کاهش می‌دهد.
مطالعات حاکی از این است که در 89 % بیمارانی که تحت بایپس قرار گرفته‌اند تا یک سال پس از جراحی، هیچ یک از علائم آنژین صدری برنگشتند در حالی که این رقم برای آنژیوپلاستی به 74 % کاهش می‌یابد. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که آنژیوپلاستی بدون استنت‌گذاری در یک چهارم بیماران باید طی چند سال تکرار شود یا بیمار باید تحت عمل بایپس قرار گیرد. در استنت‌گذاری، بیمار باید تا یک سال داروهایی را مصرف کند که از تشکیل لخته‌های مرگ‌بار در اطراف استنت ممانعت نماید.
بنابراین بر اساس یافته‌های مطالعاتی تا سال 2002، ارجحیت نسبی دو روش بایپس و آنژیوپلاستی به صورت زیر می‌باشد.
بایپس
- تنگ‌شدگی یا انسداد شدید شریان کرونری چپ اصلی یا هر سه شریان کرونری اصلی به خصوص در قسمت ابتدایی و نزدیک به قلب یا در محل دو شاخه شدن رگ‌ها
- هنگامی که به علت پیچ و خم زیاد در مسیر گرفتگی امکان استنت‌گذاری نباشد
- بیماران دچار دیابت و نارسایی‌های کلیوی
- بیماران مبتلا به نارسایی قلبی به ویژه ناکارآمدی بطن چپ در پمپاژ خون
آنژیوپلاستی
- هنگامی که یک، دو و یا سه شریان کاهش قطر یافته‌اند
- هنگامی که یک یا دو شریان اصلی مسدود شده‌اند اما ناحیه درگیر، در ابتدای رگ یا در محل دو شاخه شدن آن نیست
این در حالی است که با انجام مطالعاتی گسترده طی سال‌های 2004-2003 در ایالات متحده آمریکا، این مرزبندی تا حدی مورد سؤال قرار گرفت و نشان داده شد که در کوتاه مدت (18 ماه پس از جراحی)، نرخ مرگ و سکته در بیماران تحت هر دو روش تقریباً مشابه است. این یافته‌ها حاکی از آن است که استنت گذاری می‌تواند اثراتی نزدیک به بایپس را برای سلامتی بیماران عرضه کند.
البته در این مطالعات نیز مشخص شد که تفاوت عمده‌ای بین دو روش از لحاظ نیاز به تکرار عمل وجود دارد؛ به طوری که 30 % بیماران تحت آنژیو نیاز به تکرار عمل پیدا کرده بودند اما این رقم برای بایپس تنها 5 % بود.
بنابراین انتخاب صحیح بین این دو روش موضوعی پیچیده است. انتظار می‌رود نتایج مطالعاتی که در آینده نزدیک منتشر می‌شوند و به مقایسه تکنولوژی‌های نوین اعم از آترکتومی لیزری با روش‌های سنتی پرداخته‌اند، تصمیم‌گیری را برای بیماران تسهیل نماید.
مطالب پیشنهادی :
در طی درمان آنژیوپلاستی چه خطراتی وجود دارد ؟
چرا آنژیوگرافی تجویز می شود ؟
سئو سایت شرکت مهندسی کلینیک 24