راههای تشخیص و درمان بیماری تک بطن قلبی
بیماری قلبی تک بطنی با کمک دو یا سه عمل جراحی قابلدرمان است. اولین عمل جراحی باتوجهبه تشخیص پزشک انجام میشود و ممکن است در هر بیمار متفاوت از دیگری باشد. اما به گفته متخصص قلب اصفهان جراحیهای دوم و سوم معمولا بدون توجه به نوع نقص قلبی در کودک انجام میشود و مشابه یکدیگر است.
هدف از انجام عمل قلب تک بطنی این است که قلب بتواند خون را به بدن پمپاژ کند، خون را به ریهها برساند (دقیقا مانند قلبی که دارای دو بطن است) و خون را دوباره به قلب برگرداند. درمان بیماری قلبی تک بطنی معمولا شامل سه روش نوروود (Norwood)، گلن (Glenn) و فونتان (Fontan) است که در ادامه به توضیح هرکدام از آنها میپردازیم.
عمل قلب تک بطنی
بیشتر کودکان مبتلا به بیماری قلب تک بطنی برای درمان به سه عمل جراحی نیاز دارند. هدف این جراحیها این است که یک بطن بتواند کارهایی را که بهطور معمول توسط دو بطن انجام میشود، انجام دهد.
عمل اول که نوروود نام دارد، یکی از پیچیدهترین جراحیهای مادرزادی قلبی است که در سال ۱۹۷۹ طراحی و اجرا شد. این عمل در دو هفته اول زندگی نوزاد انجام میشود. جراح روی قفسه سینه نوزاد برشی ایجاد میکند و آئورت (بزرگترین سرخرگی که مستقیم به قلب وصل است و خون اکسیژندار را به کل بدن میرساند) را بهطور مستقیم به بطن راست وصل میکند.
سپس با جایگذاری یک لوله آن را به شریانهای ریوی اتصال میدهد. این مرحله سختترین و پرچالشترین قسمت عمل قلب تک بطنی است که اگر موفقیتآمیز باشد، شانس زنده ماندن نوزاد بسیار زیاد میشود.
عمل دوم روش دوطرفه گلن است که در سنین ۴ تا ۶ ماهگی باید انجام شود. هدف این عمل رساندن اکسیژن کافی به بدن است. طی این جراحی، خون برگشتی از سر و بازوها به سمت رگهای ریه هدایت شده و بهطور مستقیم به آنها متصل میشود. بعد از این عمل، از حجم کار تحمیلی به بطن راست کاسته میشود. عمل گلن در بیشتر کودکان با موفقیت انجام میشود.
عمل سوم که فونتان نام دارد در سنین ۲ تا ۳ سالگی انجام میشود. طی این روش خون از نیمه تحتانی بدن بهطور مستقیم به ریهها هدایت میشود. در واقع بعد از انجام فونتان خون از قلب به بدن پمپاژ شده و سپس مستقیما به ریهها برگردانده میشود تا دوباره اکسیژن دریافت کند. در این صورت خون اکسیژندار و خون بدون اکسیژن در قلب با هم ترکیب نمیشود و پوست کودک به رنگ آبی یا کبود در نمیآید.
آیا میتوان از ابتلا به بیماری قلب تک بطنی پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از بیماری قلب تک بطنی ابتدا باید علت وجود این نقص شناخته شود تا بتوان از بروز آن جلوگیری کرد. بیشتر موارد نقص تک بطن در اوایل بارداری که قلب درحالرشد است، اتفاق میافتد. در بعضی از موارد، علت آن ممکن است ترکیبی از ژنها در این مرحله باشد.
بیماری قلب تک بطنی در دوران بارداری با استفاده از اکوکاردیوگرافی جنینی قابل تشخیص است. همچنین اگر در خانواده خود سابقه بیماریهای مادرزادی قلبی دارید، باید قبل از اقدام به بارداری با مشاور ژنتیک و متخصص قلب در زمینه نقصهای مادرزادی قلب مشورت کنید.
سخن پایانی
بیماری قلب تک بطنی در نوزادان یکی از بیماریهای مادرزادی است. که فرد مبتلا به آن تنها به کمک عمل بهبود مییابد. این عمل هرچند بسیار سخت و پیچیده است. اما شانس زنده ماندن نوزاد را تا حد زیادی افزایش میدهد. بیشتر کودکانی که این عمل را انجام میدهند. معمولا باید تا آخر عمرشان دارو مصرف کنند. درصورتیکه سابقه نقصهای مادرزادی قلب دارید. برای پیشگیری از این بیماری در فرزندتان حتما قبل از بارداری، با مشاور ژنتیک و متخصص قلب مشورت کنید.